Khu vực kiểm soát biên giới giữa Armenia và Azerbaijan. Ảnh: Reuters.
Người Armenia ở Karabakh, một vùng lãnh thổ được quốc tế công nhận là một phần của Azerbaijan nhưng trước đây nằm ngoài tầm kiểm soát của Baku, đã buộc phải tuyên bố ngừng bắn vào ngày 20/9 sau chiến dịch quân sự kéo dài 24 giờ chớp nhoáng của quân đội Azerbaijan tại đây.
Chiến thắng của Azerbaijan vào tuần trước dường như mang lại một kết thúc quyết định cho một trong những “cuộc xung đột đóng băng” kéo dài hàng thập kỷ sau sự tan rã của Liên Xô.
Armenia cho biết hơn 200 người thiệt mạng và 400 người bị thương trong chiến dịch quân sự của Azerbaijan. Số phận của người dân tộc Armenia đã làm dấy lên mối lo ngại ở Moscow, Washington và Brussels.
Azerbaijan cho biết sẽ đảm bảo quyền lợi của người Armenia tại Karabakh và hội nhập khu vực, nhưng người Armenia nói rằng họ sợ bị đàn áp.
David Babayan, cố vấn của Samvel Shahramanyan, tổng thống của nước Cộng hòa Artsakh (tên gọi của Nagorno-Karabakh theo tiếng Armenia) tự phong, nói với Reuters: "Người dân của chúng tôi không muốn sống như một phần của Azerbaijan. 99,9% muốn rời khỏi vùng đất lịch sử của chúng tôi".
Babayan cho biết các chiến binh người dân tộc Armenia đã bắt đầu từ bỏ vũ khí. Ông cho biết vẫn chưa rõ khi nào người dân sẽ di chuyển xuống hành lang Lachin nối lãnh thổ với Armenia. Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan đã phải đối mặt với những lời kêu gọi từ chức vì không cứu được Karabakh.
Trong bài phát biểu trước quốc dân, Pashinyan cho biết một số viện trợ nhân đạo đã đến nhưng người Armenia ở Karabakh vẫn phải đối mặt với "nguy cơ thanh lọc sắc tộc".
“Nếu điều kiện sống thực sự không được tạo ra cho người Armenia ở Nagorno-Karabakh trong nhà của họ và các cơ chế bảo vệ hiệu quả chống lại việc thanh lọc sắc tộc, thì khả năng người Armenia ở Nagorno-Karabakh sẽ coi việc trục xuất khỏi quê hương của họ là lối thoát duy nhất sẽ ngày càng tăng ."
Theo hãng tin TASS của Nga, Armenia “sẽ nồng nhiệt chào đón các anh chị em của chúng tôi từ Nagorno-Karabakh”.
Một cuộc di cư hàng loạt có thể thay đổi sự cân bằng quyền lực mong manh ở khu vực Nam Caucasus, một tập hợp các sắc tộc đan xen với các đường ống dẫn dầu và khí đốt, nơi Nga, Mỹ, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran đang tranh giành ảnh hưởng.
Nagorno-Karabakh, được người Armenia gọi là Artsakh, nằm trong khu vực mà qua nhiều thế kỷ đã nằm dưới sự thống trị của người Ba Tư, người Thổ Nhĩ Kỳ, người Nga, người Ottoman và Liên Xô. Nó được cả Azerbaijan và Armenia tuyên bố chủ quyền sau khi Đế quốc Nga sụp đổ vào năm 1917. Vào thời Xô Viết, nó được chỉ định là một khu tự trị bên trong Azerbaijan.
Khi Liên Xô sụp đổ, người Armenia ở đó đã tước bỏ quyền kiểm soát của Azeri và chiếm lãnh thổ lân cận mà ngày nay được gọi là Chiến tranh Karabakh lần thứ nhất. Từ năm 1988-1994, khoảng 30.000 người đã thiệt mạng và hơn một triệu người, chủ yếu là người Azeris, phải di dời.
Năm 2020, sau nhiều thập kỷ giao tranh, Azerbaijan, được Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn, đã giành chiến thắng trong Chiến tranh Karabakh lần thứ hai kéo dài 44 ngày mang tính quyết định, chiếm lại lãnh thổ trong và xung quanh Karabakh. Cuộc chiến đó kết thúc bằng một thỏa thuận hòa bình do Nga làm trung gian, mà người Armenia cáo buộc Moscow đã không đảm bảo.
Chính quyền Armenia trong khu vực cho biết tối 23/9 rằng khoảng 150 tấn hàng nhân đạo từ Nga và 65 tấn bột mì khác do Ủy ban Chữ Thập Đỏ Quốc tế vận chuyển đã đến khu vực.
ICRC cho biết trong một tuyên bố: “Với quy mô nhu cầu nhân đạo, chúng tôi đang tăng cường sự hiện diện ở đó với các nhân viên chuyên môn về y tế, pháp y, bảo vệ và ô nhiễm vũ khí”.
Với 2.000 binh sĩ gìn giữ hòa bình trong khu vực, Nga cho biết, theo các điều khoản ngừng bắn, 6 xe bọc thép, hơn 800 vũ khí loại nhỏ, vũ khí chống tăng và hệ thống phòng không di động, cũng như 22.000 viên đạn đã được chuyển giao vào thứ Bảy.
Thủ tướng Pashinyan đã công khai cáo buộc Nga không hỗ trợ Armenia. Ông cho biết Armenia sẵn sàng chào đón những người từ Nagorno-Karabakh và không gian dành cho 40.000 người từ Karabakh đã được chuẩn bị ở Armenia.
Azerbaijan, quốc gia chủ yếu theo đạo Hồi, cho biết người Armenia theo đạo Thiên chúa có thể rời đi nếu họ muốn.
Khoảng 20 xe cứu thương dự kiến sơ tán một số người bị thương từ Nagorno-Karabakh đến Armenia, một nguồn tin nhân đạo giấu tên nói với Reuters.
Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cho biết Mỹ đã thảo luận với cả Armenia và Azerbaijan và nói rằng Mỹ sẽ tiếp tục ủng hộ Armenia cũng như chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ Armenia.
Đăng nhận xét