Tổng thống Nga Vladimir Putin phát biểu tại phiên họp toàn thể của Diễn đàn Kinh tế Quốc tế St Petersburg ngày 16/6/2023. Ảnh Sputnik
Tình hình trên thực địa đang diễn ra tốt đẹp đối với Moscow, nhưng sự leo thang từ phương Tây có thể đẩy Điện Kremlin vào thế cực đoan, Dmitry Trenin- giáo sư nghiên cứu tại Trường Kinh tế Cao cấp và là thành viên nghiên cứu chính tại Viện Kinh tế Thế giới và Quan hệ Quốc tế, đồng thời là thành viên của Hội đồng các vấn đề quốc tế Nga đã có bài phân tích đăng trên RT.
Vào thứ Sáu tuần trước tại Diễn đàn Kinh tế Quốc tế St. Petersburg, một lần nữa Tổng thống Vladimir Putin đã được hỏi về chiến lược hạt nhân của Nga. Gần đây, Moscow bắt đầu triển khai vũ khí hạt nhân ở Belarus. Trong khi đó, ở trong nước, một cuộc tranh luận công khai đã bắt đầu về khả năng sử dụng vũ khí hạt nhân đầu tiên chống lại NATO trong bối cảnh cuộc chiến tranh ủy nhiệm đang diễn ra ở Ukraine.
Câu trả lời của Putin không gây bất ngờ. Tóm lại: vũ khí hạt nhân vẫn nằm trong hộp công cụ của chiến lược Moscow và có một học thuyết quy định các điều kiện sử dụng chúng. Nếu sự tồn tại của nhà nước Nga bị đe dọa, chúng sẽ được sử dụng. Tuy nhiên, hiện tại không cần phải dùng đến các công cụ như vậy.
Đối với tất cả những kỳ vọng ở Mỹ và Tây Âu rằng Nga sẽ chịu thất bại chiến lược trong cuộc xung đột – mục tiêu đã nêu của Lầu Năm Góc – Putin không tin rằng mọi thứ đang diễn ra theo hướng đó. Cuộc phản công được chờ đợi từ lâu và được quảng cáo rầm rộ của Ukraine cho đến nay đang diễn ra rầm rộ, dẫn đến tổn thất nặng nề cho Kiev. Về phần mình, quân đội Nga đã học được từ những sai lầm trong quá khứ và đang giữ vững lập trường.
Việc phương Tây chuyển giao các hệ thống pháo binh, xe tăng và tên lửa, mà người Ukraine hy vọng sẽ xoay chuyển cục diện cuộc chiến, đã không tạo ra tác động quyết định. Theo ông Putin, Nga đã tăng gần gấp ba lần sản xuất vũ khí và đạn dược và đang lấy lại động lực. Trong khi đó, ngành công nghiệp quốc phòng hùng mạnh một thời của Ukraine đã gần như bị phá hủy hoàn toàn.
Sau thất bại trong các động thái ban đầu của cả Nga và phương Tây nhằm đạt được chiến thắng nhanh chóng vào năm ngoái, cả hai bên đã giải quyết các chiến lược tiêu hao. Mỹ và các đồng minh của họ đã dựa vào việc thắt chặt các biện pháp trừng phạt kinh tế đối với Nga, tăng cường cô lập chính trị Nga và hy vọng rằng sự bất bình trong nước sẽ gia tăng do nhiều thiếu thốn hàng ngày và thương vong chiến tranh ngày càng tăng. Về nguyên tắc, đây là cách tiếp cận chiến lược rõ ràng trong một cuộc chiến lâu dài, trong đó thành công đạt được không nhiều trên chiến trường bằng cách phá hoại hậu phương của đối phương.
Vấn đề đối với phương Tây là chiến lược này không hiệu quả. Nga đã tìm ra nhiều cách không chỉ để giảm tác động của các biện pháp hạn chế của phương Tây mà còn sử dụng chúng để phục hồi và kích thích sản xuất trong nước. Thật vậy, các biện pháp trừng phạt đã làm được điều mà nhiều người cho là không thể như đưa nền kinh tế của đất nước thoát khỏi con đường phụ thuộc vào dầu mỏ và khí đốt. Người Nga đang học lại để sản xuất những thứ mà họ từng có thể nhưng không còn bận tâm nữa như máy bay chở khách, xe lửa, tàu thủy và những thứ tương tự, chưa nói đến hàng may mặc và đồ nội thất. Chính phủ Nga thậm chí còn đặt mục tiêu cao hơn, hướng tới giành lại mức độ chủ quyền về công nghệ đã bị bỏ rơi sau khi Liên Xô sụp đổ.
Sự cô lập về chính trị với phương Tây đã khiến Moscow không còn tập trung vào Tây Âu và Bắc Mỹ, đồng thời thúc đẩy Moscow khám phá thế giới rộng lớn hơn của các quốc gia năng động ngoài phương Tây. Đó không chỉ là Trung Quốc và Ấn Độ và phần còn lại của BRICS, mà còn là Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Ả Rập Saudi, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ. Cuối tuần trước tại St. Petersburg, Tổng thống Putin đã chia sẻ nền tảng với tổng thống Algeria và tiếp sáu nhà lãnh đạo châu Phi mang theo sứ mệnh hoà bình đến Moscow. Tháng tới, ông sẽ tổ chức hội nghị thượng đỉnh Nga-Châu Phi lần thứ hai ở đó. Kể từ đầu năm, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đã thực hiện ba chuyến công du tới châu lục này, thăm tổng cộng hơn chục quốc gia.
Trong thời gian chuẩn bị cho cuộc bầu cử tổng thống vào mùa xuân tới, tình hình trong nước của Nga nói chung là yên bình. Tổng thống Putin vẫn chưa tuyên bố ứng cử, nhưng trông ông vẫn thoải mái hơn bao giờ hết, quản lý chiến tranh và hòa bình cùng một lúc. Putin đã từ chối lựa chọn đặt đất nước vào tình trạng chiến tranh bằng các biện pháp huy động kinh tế và tự cung tự cấp, tổng động viên và thiết quân luật hoặc đình chỉ các cuộc bầu cử... Thay vào đó, ông đã cẩn thận vun đắp hình ảnh bình lặng và bình thường trên khắp đất nước, trong khi trên thực tế người dân ở khu vực biên giới đang đối mặt với những đe doạ an ninh bất thình lình.
Theo các cuộc thăm dò dư luận, ngày càng có nhiều người tin rằng Nga đang chiến thắng trong cuộc chiến ở Ukraine. Những lo ngại về việc huy động rộng rãi hơn đã lắng xuống và một số người vội vã rời khỏi đất nước vào năm ngoái đang quay trở lại. Những rạn nứt và kẽ hở mà nhiều nhà quan sát thậm chí gần đây đã nhìn thấy như giữa Bộ Quốc phòng và Công ty Quân sự Tư nhân Wagner, rõ ràng đã được khép lại theo lệnh của tổng thống. Phe đối lập tự do chỉ có thể hoạt động từ nước ngoài, điều này càng củng cố lập luận của Điện Kremlin rằng lực lượng này đang thông đồng với các thế lực nước ngoài cung cấp vũ khí để sát hại binh lính Nga.
Những hành động khiêu khích ngoạn mục từ người Ukraine – chẳng hạn như xâm nhập vào khu vực Belgorod của Nga, pháo kích các thị trấn và làng mạc biên giới, gửi máy bay không người lái đến Moscow và các thành phố khác ở sâu trong nước và các vụ ám sát các nhân vật nổi tiếng của Nga – đồng thời đặt ra câu hỏi về các lỗ hổng trong hệ thống an ninh nội địa của Nga, đã củng cố lập trường của Điện Kremlin rằng chế độ hiện tại ở Kiev không thể dung thứ được.
Chiến lược chiến tranh dài hạn đang nổi lên của Moscow tìm cách phát huy thế mạnh của Nga trong khi khai thác những điểm yếu của Ukraine và những hạn chế của phương Tây. Điện Kremlin tỏ ra tự tin rằng họ có thể khôi phục ngành công nghiệp chiến tranh của mình và vẫn có thể cung cấp cả súng và bơ, tăng thêm binh lính thông qua các hợp đồng và sử dụng đầy đủ lợi thế của mình về máy bay và pháo binh, đồng thời thu hẹp khoảng cách về máy bay không người lái và thông tin liên lạc.
Họ cũng hy vọng rằng tỷ lệ thương vong cao hơn nhiều của Ukraine và khả năng phản công của Ukraine không đạt hiệu quả như Kiev mong đợi bất chấp mọi sự trợ giúp mà họ nhận được từ phương Tây, sẽ làm mất niềm tin của người dân vào giới lãnh đạo hiện tại của Kiev, mà điển hình nhất là Tổng thống Vladimir Zelensky. Cuộc chiến khốc liệt đè nặng lên Ukraine hơn nhiều so với Nga.
Về phần phương Tây, họ lặp lại câu thần chú ủng hộ Ukraine miễn là cần thiết. Chiến lược của Nga cho rằng khi Kiev sụp đổ, điều đó sẽ không còn cần thiết nữa. Ngoài ra, người Nga tin rằng có hai điều mà người Mỹ và Tây Âu thực sự sợ phải đối mặt. Một là, chủ yếu liên quan đến vấn đề thứ hai, là một cuộc đụng độ trực tiếp với quân đội của Moscow, điều này sẽ biến cuộc xung đột Ukraine thành một cuộc chiến toàn diện giữa Nga và NATO. Với sự chênh lệch về sức mạnh, một cuộc chiến tranh như vậy khó có thể duy trì lâu dài, dẫn đến việc Kremlin đưa ra giải pháp hạt nhân mà học thuyết của họ đưa ra trong trường hợp này. Thứ hai, đặc biệt đối với người Mỹ, là khả năng xảy ra một cuộc chiến tranh châu Âu, kích động một cuộc trao đổi hạt nhân Nga-Mỹ sẽ hủy diệt thế giới.
Chiến lược của Mỹ đối với Nga ở Ukraine là đẩy đường bao ngày càng xa hơn, bằng cách nâng cấp từng bước hỗ trợ quân sự cho Ukraine và thăm dò phản ứng của Nga đối với từng giai đoạn leo thang. Cho đến nay, có vẻ như đối với Washington, chiến thuật đó đang rất tốt. Tuy nhiên, ngoài một điểm nhất định, cách làm như vậy có thể biến chiến lược được tính toán này thành trò cò quay kiểu Nga. Sự xuất hiện của những chiếc F-16 được đề xuất và khả năng cung cấp tên lửa tầm xa hơn sẽ đưa tình hình đến gần điểm đó hơn. Do đó, xác nhận của Putin rằng lựa chọn hạt nhân, mặc dù không cần thiết ở giai đoạn này, nhưng không nằm ngoài dự đoán.
Có vẻ như chiến lược của Điện Kremlin là vạch ra một lộ trình trung gian giữa những người muốn đóng băng cuộc xung đột trong khi khắc phục những lợi ích trên thực địa và những người đề xuất sử dụng vũ khí hạt nhân như một con đường dẫn đến chiến thắng. Và dựa trên những lý thuyết như vậy, điều dễ nhìn thấy nhất là tương lai của một cuộc giao tranh dài hạn, dẫn đến việc Nga cuối cùng chiếm ưu thế nhờ lợi thế lớn hơn của mình về nguồn lực, khả năng phục hồi và sẵn sàng hy sinh hơn phương Tây. Giống như tất cả các chiến lược được xây dựng dựa trên sức mạnh bền bỉ, chiến lược này sẽ được thử nghiệm cả ở trong nước cũng như ở tiền tuyến.
Đăng nhận xét