Nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình gặp ông Kissinger hôm 20/7, một cuộc gặp khác hẳn cách ông gặp các quan chức Mỹ khác như Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen hay đặc sứ về vấn đề khí hậu John Kerry gần đây. Ông Tập gọi ông Kissinger là “người bạn cũ” của Trung Quốc. “Chúng tôi không bao giờ quên những người bạn cũ của mình và sẽ không bao giờ quên sự đóng góp lịch sử của các vị cho sự phát triển quan hệ Trung - Mỹ và tăng cường tình hữu nghị giữa nhân dân hai nước” - Chủ tịch Trung Quốc nói.
Chủ tịch Trung Quốc tiếp cựu ngoại trưởng Mỹ Henry Kissinger. Ảnh: Reuters.
Cuộc gặp diễn ra tại Nhà khách Điếu Ngư Đài, một khu phức hợp ngoại giao ở phía tây Bắc Kinh, chính là nơi Kissinger từng được đón tiếp khi ông thăm Trung Quốc lần đầu tiên tháng 7/ 1971, là quan chức cấp cao đầu tiên của Mỹ đến thăm Trung Quốc. Kể từ đó, ông Kissinger đã đến thăm Trung Quốc hơn 100 lần, ông Tập nhắc lại trong cuộc gặp.
Các cuộc gặp bí mật của ông với các nhà lãnh đạo Trung Quốc đã mở đường cho chuyến đi “phá băng” của Tổng thống Mỹ lúc đó là Richard Nixon vào năm sau.
Trong những thập kỷ sau đó, quan hệ Mỹ-Trung nở rộ cùng với sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế. Nhưng trong những năm gần đây, mối quan hệ giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đã xấu đi rõ rệt.
Chủ tịch Trung Quốc cũng lưu ý thực tế đó: “Trung Quốc và Hoa Kỳ một lần nữa đứng ở ngã tư đường, và hai bên cần phải đưa ra lựa chọn một lần nữa”. Ông Tập thúc giục Kissinger và những người Mỹ có cùng chí hướng “tiếp tục đóng vai trò xây dựng trong việc đưa Trung Quốc -Mối quan hệ Mỹ trở lại đúng hướng”.
Đáp lại, ông Kissinger nói rằng được đến thăm Trung Quốc là một "vinh dự lớn" và cảm ơn ông Tập vì đã chọn gặp ông tại cùng tòa nhà nơi ông gặp các nhà lãnh đạo Trung Quốc lần đầu tiên. Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của quan hệ giữa hai nước: “Mối quan hệ Mỹ-Trung có tầm quan trọng sống còn đối với hòa bình và thịnh vượng của cả hai nước và thế giới” - ông nói và cam kết sẽ nỗ lực tăng cường hiểu biết lẫn nhau giữa hai nước.
Trước khi gặp ông Tập, ông Kissinger cũng gặp nhà ngoại giao hàng đầu của Trung Quốc Vương Nghị và Bộ trưởng Quốc phòng Lý Thượng Phúc, người đã bị Hoa Kỳ trừng phạt kể từ năm 2018 về việc Trung Quốc mua vũ khí của Nga. Bộ trưởng Lý nói rằng “giao thiệp thân thiện” Trung - Mỹ bị phá vỡ “bởi một số người ở Mỹ dã không gặp Trung Quốc ở giữa đường”. Trước đó ông Lý Thượng Phúc đã từ chối gặp Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austrin tại Hội nghị an ninh Shangri-La tại Singapore hồi tháng 5, phía Trung Quốc cho rằng hai bên chỉ có thể gặp nhau khi lệnh trừng phạt được dỡ bỏ.
Việc Kissinger được tiếp kiến Chủ tịch Tập Cận Bình và các quan chức Trung Quốc cho thấy ông được giới lãnh đạo Trung Quốc đánh giá cao như thế nào.
Chính quyền Mỹ đã thừa nhận thực tế này Người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia Nhà Trắng John Kirby nói: "Thật không may khi một công dân có thể gặp và giao tiếp với Bộ trưởng Quốc phòng (Trung Quốc) còn nước Mỹ thì không thể... Đó là điều mà chúng tôi muốn giải quyết. Đây là lý do tại sao chúng tôi tiếp tục cố gắng mở lại các tuyến liên lạc quân sự bởi vì khi chúng không mở và chúng ta có những lúc như thế nàym khi căng thẳng lên cao, có tính toán sai lầm, thì rủi ro sẽ tăng cao".
Ông Kirby cho biết các quan chức Mỹ trông đợi được lắng nghe ông Kissinger nói về những gì ông nghe và thấy ở Bắc Kinh.
Chuyến đi không báo trước trước của Kissinger trùng với chuyến thăm cấp cao của đặc phái viên về khí hậu Hoa Kỳ John Kerry tới Bắc Kinh - nơi hai bên nối lại các cuộc đàm phán về khí hậu đã bị đóng băng trong gần một năm.
Đáng chú ý, ông Kerry, cũng là cựu Ngoại trưởng Hoa Kỳ, nhưng đã không được gặp ông Tập, mặc dù ông Kerry là một thành viên đang phục vụ trong chính quyền hiện tại của Tổng thống Joe Biden.
Trong những tuần gần đây đã có một loạt các chuyến thăm của các quan chức Mỹ đến Trung Quốc, trong đó có Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken và Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen. Trong đó chỉ có ông Blinken có cuộc gặp với ông Tập.
Các quan chức Hoa Kỳ đã nhấn mạnh rằng ông Kissinger thăm Bắc Kinh với tư cách là một công dân bình thường chứ không phải với tư cách là người đưa tin cho chính quyền Biden.
Việc hàng loạt quan chức Mỹ thăm Trung Quốc cho thấy Washington rất muốn nối lại quan hệ với Bắc Kinh. Đấy là còn chưa kể cuộc gặp bị từ chối của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ. Quan hệ hai bên vẫn cực kỳ khó khăn sau các chuyến thăm của các quan chức chính thức, và một chuyến thăm của “một công dân bình thường” - vốn là một nhà ngoại giao lão luyện, một người rất gắn bó với Trung Quốc, được Mỹ hy vọng sẽ chuyển tải những thông điệp của chính quyền Biden một cách mềm mỏng khéo léo hơn.
Tờ South China Morning Post dẫn một nguồn tin cho biết chuyến thăm của ông Kissinger đã được lên kế hoạch ít nhất hai tháng trước. Là một người được giới tinh hoa chính trị ở cả hai bên kính trọng – Kissinger hy vọng sẽ có nhiều cuộc nói chuyện chân thành hơn với các nhà lãnh đạo Trung Quốc, điều thường rất khó khăn trong các chuyến thăm chính thức.
Nhà ngoại giao 100 tuổi thường xuyên cảnh báo rằng sẽ có những hậu quả thảm họa nếu có xung đột Mỹ - Trung.
Từ phía ngược lại, nhà lãnh đạo Trung Quốc chọn tiếp ai cũng nhằm gửi đi những tín hiệu rất rõ rệt.
Suisheng Zhao, giám đốc Trung tâm Hợp tác Trung Quốc-Mỹ tại Đại học Denver, cho rằng cuộc gặp của ông Tập với Kissinger là một dấu hiệu khác cho thấy đối với Trung Quốc, các mối quan hệ giữa người với người không chính thức đang trở nên quan trọng hơn quan hệ chính thức trong các tương tác với Mỹ. Zhao mô tả xu hướng này là “sự quay trở lại những năm trước Nixon,” trước khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao.
Tháng trước, ông Tập đã gặp doanh nhân và nhà từ thiện người Mỹ Bill Gates trong cuộc gặp trực tiếp đầu tiên được biết đến với một nhân vật kinh doanh phương Tây sau nhiều năm. Ông Tập gọi tỷ phú Bill Gates là “bạn cũ” và nhấn mạnh rằng ông là “người bạn Mỹ đầu tiên tôi gặp trong năm nay”.
Alfred Wu, phó giáo sư tại Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu tại Đại học Quốc gia Singapore, cho biết các cuộc gặp của ông Tập được chọn có chủ đích
“Thông điệp rất rõ ràng: Tập Cận Bình muốn gặp gỡ những người thân Trung Quốc, những người sẵn sàng lên tiếng vì Trung Quốc” - ông nói.
Đăng nhận xét