Hình ảnh từ video trên mạng xã hội cho thấy lửa bùng lên từ chỗ máy bay rơi. Ảnh: CNN.
Một máy bay vận tải hạng nặng của Nga chở hàng chục tù binh chiến tranh Ukraine đã bị rơi ở vùng Belgorod, giáp biên giới Ukraine, Moscow xác nhận. Trước đó, truyền thông đưa tin toàn bộ hành khách và thành viên phi hành đoàn trên máy bay đều thiệt mạng.
Trong một tuyên bố hôm thứ Tư 24/1, Bộ Quốc phòng Nga cho biết một máy bay chở hàng IL-76 chở 65 quân nhân Ukraine bị bắt cũng như 6 thành viên phi hành đoàn và 3 người đi cùng tù binh đã bị rơi trong chuyến bay được lên kế hoạch trước vào khoảng 11 giờ sáng giờ địa phương. Nó nói thêm rằng các tù nhân đang được chuyển đến vùng Belgorod để trao đổi.
Các quan chức quốc phòng cũng lưu ý rằng Moscow đã cử một ủy ban điều tra nguyên nhân vụ việc.
Kênh Telegram 112 dẫn một nguồn tin trước đó đưa tin vụ tai nạn xảy ra gần làng Yablonovo, cách biên giới khoảng 90 km. Kênh truyền hình lúc đó cho biết không có người sống sót. Máy bay đã rơi một cánh đồng nên trong làng không có thiệt hại gì lớn.
Trong khi đó, tờ báo Ukrainskaya Pravda có trụ sở tại Ukraine đưa tin, dẫn nguồn tin từ quân đội Kiev, rằng chiếc máy bay đã bị lực lượng Ukraine phá hủy. Tuy nhiên, tờ báo này đưa tin rằng chiếc máy bay này chở tên lửa phòng không S-300 chứ không phải tù nhân.
Vài phút sau, họ loại bỏ việc đề cập đến vai trò của Kiev trong vụ bắn rơi máy bay, chỉ nói rằng các nguồn quân sự của họ đã xác nhận vụ tai nạn.
Nghị sĩ Nga Andrey Kartapolov cho biết có 2 máy bay chở tù binh Ukraine và Moscow phải khẩn cấp chuyển hướng chiếc IL-76 thứ hai chở 80 binh sĩ bị bắt ra khỏi vùng nguy hiểm.
Nhà lập pháp này tuyên bố rằng Kiev đã biết về cuộc trao đổi sắp xảy ra và đã được thông báo về đường bay, đồng thời nói thêm rằng bất chấp cảnh báo, máy bay đã bị bắn hạ bởi 3 hệ thống tên lửa phòng không Patriot do Mỹ sản xuất hoặc IRIS-T do Đức sản xuất.
Kartapolov khẳng định rằng trước thảm kịch này, bất kỳ hoạt động trao đổi tù nhân nào "không còn khả thi vào lúc này", cho thấy rằng Kiev đã thực hiện cuộc tấn công nhằm ngăn cản việc trao đổi.
Ukraine khao khát sở hữu chiến đấu cơ F-16. Ảnh IT
Người phát ngôn Lực lượng Không quân Ukraine, Yurii Ihnat tiết lộ với đài truyền hình quốc gia rằng các đồng minh của Kiev đang "đào tạo phi công của chúng tôi một cách rất, rất bí mật".
“Quá trình này đang được tiến hành, các phi công đã bay trên bầu trời cùng với người hướng dẫn”, ông Ihnat nói.
Tuyên bố trên được đưa ra sau bình luận của Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba vào tuần trước trên truyền hình địa phương nói rằng các máy bay F-16 sẽ được lực lượng Ukraine sử dụng vào cuối năm nay và việc chuẩn bị cho cuộc không kích đầu tiên của loại máy bay này vào không phận Ukraine “đang được tiến hành theo kế hoạch”.
"Các phi công, kỹ sư và cơ sở hạ tầng đang được chuẩn bị”, ông Kuleba nhấn mạnh.
Vào tháng 8/2023, Washington cuối cùng đã ủy quyền cho các đồng minh cung cấp cho Kiev các máy bay chiến đấu tối tân do Mỹ sản xuất. F-16 có hệ thống điện tử hàng không và radar hiện đại hơncác máy bay phản lực MiG và Sukhoi thời Liên Xô mà Không quân Ukraine đang sử dụng.
Một nhóm gồm 14 quốc gia đã cam kết cung cấp máy bay và hỗ trợ huấn luyện cho Ukraine nhưng vẫn chưa chắc chắn về thời điểm F-16 được đưa đến Ukraine và được sử dụng trong chiến tranh.
Đan Mạch cho biết họ sẽ tặng 19 chiếc F-16 cho Ukraine, dự kiến sẽ giao 14 chiếc trong năm nay và 5 chiếc còn vào năm 2025. Nhưng Newsweek đưa tin trước đó trong tháng này rằng, Bộ Quốc phòng Đan Mạch đã xác nhận lô hàng 6 chiếc F16 đầu tiên dự kiến sẽ chuyển giao trong quý 2/2024— chậm sáu tháng so với dự kiến ban đầu.
Bỉ và Na Uy cũng đã đồng ý cung cấp cho Ukraine hàng chục chiếc F-16 để chiến đấu, trong khi Hà Lan sẽ là nhà tài trợ lớn nhất, đóng góp 42 chiếc.
Trước đó, vào tháng 10 năm ngoái, ông Ihnat nói rằng các máy bay chiến đấu F-16 đầu tiên có thể xuất hiện ở Ukraine vào mùa xuân năm 2024 và khoảng 150 chiếc trong số đó sẽ đủ để bảo vệ không phận nước này.
Ông Ihnat trước đó đã nói rằng 6 phi công giỏi đang lái những chiếc F-16 ở Đan Mạch và sẽ sẵn sàng vào mùa xuân. Nhóm ít kinh nghiệm nhất đang được đào tạo ở Anh và có thể chưa sẵn sàng bay cho đến năm 2025. Một nhóm đào tạo trung cấp ở Arizona dự kiến sẽ tốt nghiệp vào cuối năm nay, theo một cuộc họp giao ban của Bộ Ngoại giao Mỹ.
Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov tới dự cuộc họp của Hội đồng Bảo an LHQ ngày 22/1. Ảnh: RT.
Về cơ bản, Mỹ đang "phát triển tổ hợp công nghiệp quân sự" trong khi "đổ rác cũ vào Ukraine", ông Lavrov nói. Nhà ngoại giao hàng đầu của Nga cũng tuyên bố rằng hầu hết các công ty lớn của Ukraine, bao gồm cả các nhà sản xuất lithium, đang được bán cho người Mỹ và các công ty Mỹ đã có thể chạm tay vào mảnh đất màu mỡ của Ukraine “với giá rẻ”.
Ông Lavrov tố cáo rằng Washington đang coi cuộc xung đột đang diễn ra "không phải như một cuộc chiến đã cướp đi sinh mạng của hàng trăm nghìn người... mà là một dự án kinh doanh sinh lãi".
Phát biểu này của Ngoại trưởng Nga đề cập những tuyên bố trước đó của Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken hồi tháng trước rằng 90% số tiền được phân bổ cho viện trợ Ukraine cuối cùng sẽ được chuyển trở lại Mỹ “vì lợi ích của doanh nghiệp Mỹ, cộng đồng địa phương và củng cố cơ sở công nghiệp quốc phòng của Mỹ”.
Tháng 11/2023, tờ Washington Post cũng đưa tin rằng phần lớn số tiền này được dùng để sản xuất vũ khí mới hoặc thay thế các thiết bị được gửi đến Ukraine từ kho dự trữ của Mỹ.
Ngoại trưởng Nga tuyên bố Moscow đang tiến hành một chiến dịch quân sự không phải chống lại Ukraine mà chống lại “một chế độ tội phạm tự phụ và không bị trừng phạt”. Ông giải thích rằng Kiev vẫn chưa từ bỏ “cuộc chiến chống lại người dân của mình ở phía đông và phía nam” cho dù Nga đã nỗ lực nhiều năm nhằm tìm ra giải pháp hòa bình cho cuộc khủng hoảng này, đồng thời cho biết thêm rằng hơn 7 triệu người Ukraine đã tìm nơi ẩn náu ở Nga kể từ sau cuộc đảo chính Maidan 2014
Ông cáo buộc những người phương Tây ủng hộ Kiev chưa bao giờ cố gắng ngăn chặn chính phủ Ukraine đàn áp những người Ukraine nói tiếng Nga, đồng thời cáo buộc Mỹ và các đồng minh của họ đã lợi dụng vài năm qua để “vũ trang cho Ukraine và chuẩn bị cho cuộc chiến chống lại Nga”, trong khi sử dụng thỏa thuận Minsk như một vỏ bọc.
Ông Lavrov còn tuyên bố rằng lực lượng Ukraine đã “thất bại hoàn toàn” trên chiến trường và “không có khả năng” đánh bại hoặc làm suy yếu Nga.
Nhà ngoại giao hàng đầu của Moscow kết luận rằng Nga sẵn sàng đàm phán về Ukraine nhưng không sẵn sàng thảo luận về các cách để duy trì quyền lực cho chính phủ hiện tại của Kiev. Ông tuyên bố các kế hoạch hòa bình do Ukraine và các “ông chủ” phương Tây đưa ra “chỉ được dùng làm vỏ bọc để tiếp tục chiến tranh và tiếp tục nhận tiền từ những người nộp thuế phương Tây”.
Ông nói: “Tất cả những công thức này đều là con đường dẫn đến hư không và Washington, London, Paris và Brussels càng sớm nhận ra điều này thì càng tốt cho Ukraine và phương Tây”. Ông cũng cảnh báo rằng “cuộc thập tự chinh của họ chống lại Nga đã tạo ra những rủi ro mới về danh tiếng và hiện hữu rõ ràng”.
Phó đại sứ Hoa Kỳ Robert Wood bác bỏ những tuyên bố của Lavrov là “chỉ là thông tin sai lệch trắng trợn” và phản bác rằng chính chiến dịch bắt đầu ngày 24/2/2022 của Nga đã bắt đầu chiến tranh và chính Tổng thống Vladimir Putin “theo đuổi mục tiêu xóa bỏ Ukraine và sự nô dịch của người dân đang kéo dài nó.”
“Các âm mưu đế quốc của Nga là hiển nhiên” và “đối với Nga, bất cứ điều gì khác ngoài việc đầu hàng - việc Ukraine đầu hàng hoàn toàn là giải pháp duy nhất và điều đó không được cộng đồng quốc tế chấp nhận”, Wood nói và nhấn mạnh rằng chiến tranh có thể kết thúc ngày mai nếu Nga rút hàng trăm nghìn quân khỏi lãnh thổ được quốc tế công nhận của Ukraine.
Nga triệu tập cuộc họp Hội đồng Bảo an một lần nữa để chỉ trích gay gắt viện trợ quân sự của phương Tây cho Ukraine. Ngay trước khi nó bắt đầu, các nhà ngoại giao từ hơn 40 quốc gia đã vây quanh Đại sứ Ukraine tại Liên Hợp Quốc Sergiy Kyslytsya, người đã đọc một tuyên bố chung nhấn mạnh sự “đạo đức giả” của Nga khi chỉ trích việc chuyển giao vũ khí hợp pháp để giúp Ukraine tự vệ.
Những người ủng hộ Ukraine gọi cuộc họp hôm thứ Hai là một nỗ lực khác của Nga “nhằm đánh lạc hướng khỏi cuộc chiến xâm lược” và họ lên án sự hỗ trợ quân sự cho Moscow – máy bay không người lái từ Iran và tên lửa đạn đạo từ Triều Tiên – vi phạm lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc, cũng như thiết bị quân sự từ Belarus.
Tại cuộc họp, đại diện Trung Quốc đã phát biểu về mối đe dọa ngày càng tăng đối với an ninh toàn cầu từ cuộc chiến đang diễn ra ở Ukraine cùng lúc với cuộc chiến giữa Israel và Hamas tại Gaza.
Đại sứ Trung Quốc tại Liên hợp quốc Trương Quân cho biết: “Chúng ta phải nỗ lực hết sức để ngăn chặn sự lan tỏa của cuộc khủng hoảng (Ukraine) vào thời điểm xung đột Palestine-Israel kéo dài và một số vấn đề điểm nóng có nguy cơ bùng phát”. “Thế giới không thể chấp nhận chứng kiến các cuộc xung đột địa chính trị lan rộng hơn nữa trong khi nền kinh tế toàn cầu đang chậm lại”.
Ông Trương nói với hội đồng rằng “chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của tất cả các quốc gia phải được tôn trọng”, điều mà Ukraine kiên quyết yêu cầu và Nga đã vi phạm khi sáp nhập 4 khu vực của Ukraine. Tuy nhiên, đại sứ Trung Quốc chỉ trích Ukraine tìm cách gia nhập NATO và cảnh báo Kiev, nhưng không nêu tên Nga, rằng điều này sẽ làm sâu sắc thêm mối lo ngại về an ninh của Moscow.
Ông Trương kêu gọi nối lại đàm phán trực tiếp Nga-Ukraine càng sớm càng tốt. Ông không đề cập đến kế hoạch hòa bình mà Trung Quốc ban hành vào tháng 2/2023 kêu gọi ngừng bắn, đàm phán và chấm dứt các lệnh trừng phạt đối với Nga nhưng ông tập trung vào sự gián đoạn của chiến tranh đối với nền kinh tế thế giới.
Trương cho biết: “Những tác động tiêu cực của cuộc khủng hoảng Ukraine và xung đột Palestine-Israel đã tạo thêm tuyết cho nền kinh tế toàn cầu đang lạnh giá. Các quốc gia có ảnh hưởng đáng kể nên … kiềm chế chính trị hóa, công cụ hóa hoặc vũ khí hóa nền kinh tế thế giới, thay vào đó nên hợp tác cùng nhau để duy trì an ninh lương thực, năng lượng và tài chính toàn cầu cũng như sự ổn định và vận hành trơn tru của chuỗi công nghiệp và cung ứng.”
Ông Lavrov rời đi ngay sau khi ông Trương phát biểu, nhường ghế cho một cấp phó. Lavrov không nghe Đại sứ Mỹ phát biểu nhưng ông đã nghe Đại sứ Malta tại Liên Hợp Quốc Vanessa Frazier lặp lại lời kêu gọi của Mỹ yêu cầu Nga rút lực lượng và cáo buộc Moscow vi phạm nghĩa vụ duy trì hòa bình và an ninh quốc tế, sứ mệnh chính của Hội đồng Bảo an.
Trong bài phát biểu nhân Ngày Thống nhất, một ngày lễ quốc gia được tổ chức vào ngày 22/1 đánh dấu sự thống nhất của Cộng hòa Nhân dân Ukraine và Cộng hòa Nhân dân Tây Ukraine vào năm 1919 thành một quốc gia độc lập, Tổng thống Zelensky tuyên bố ông đã ký sắc lệnh "Về các lãnh thổ Liên bang Nga có người Ukraina sinh sống trong lịch sử".
Sắc lệnh quy định rằng chính phủ nên hợp tác với các chuyên gia quốc tế để lập kế hoạch "bảo tồn bản sắc dân tộc của người Ukraine" ở các vùng lãnh thổ cụ thể của vùng ngày nay là Nga.
Sắc lệnh liệt kê các vùng Kuban, một khu vực lịch sử ở phía đông Bán đảo Crimea, Starodubshchyna, ở phía bắc Chernihiv, phía bắc và phía đông Slobozhanshchyna.
Slobozhanshchyna, còn được gọi là Sloboda Ukraine, là một khu vực quan trọng và bán tự trị dưới sự cai trị của Sa hoàng, trải dài khắp khu vực ngày nay là đông bắc Ukraine, chủ yếu là các tỉnh Sumy, Kharkiv và Luhansk và tây nam nước Nga.
Krasnodar Krai bao gồm hầu hết vùng từng là Kuban, trong khi Starodubshchyna hiện chủ yếu nằm ở tỉnh Bryansk.
Sắc lệnh cũng tuyên bố rằng chính phủ nên bảo tồn và ghi lại lịch sử của người Ukraine ở những khu vực này.
Sắc lệnh cho biết cần phải làm nhiều việc hơn nữa để chống lại "thông tin sai lệch và tuyên truyền của Liên bang Nga về lịch sử và hiện tại của người Ukraine ở Nga".
Chính phủ nên làm việc với Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia để phát triển các tài liệu về "lịch sử hơn một nghìn năm hình thành nhà nước Ukraina, mối liên hệ lịch sử của các vùng đất có người dân tộc Ukraina sinh sống và sự hình thành nhà nước dân tộc Ukraina trong các giai đoạn lịch sử khác nhau."
Theo nghị định, "lịch sử thực sự của người dân tộc Ukraine trên vùng đất mà họ sinh sống trong lịch sử nằm trong biên giới Liên bang Nga" cũng nên được đưa vào sách giáo khoa.
Phía Nga chưa lên tiếng về sắc lệnh này của ông Zelensky.
Theo Paul Ronzheimer, quân đội Ukraine thiếu trầm trọng đạn dược và nhân lực để chống lại các cuộc tấn công của Nga, trích dẫn "các tướng lĩnh và binh sĩ" mà ông "thường xuyên liên lạc".
Quân đội Kiev phần lớn đã chuyển sang thế phòng thủ sau thất bại của cuộc phản công mùa hè được quảng cáo rầm rộ. Chiến dịch bắt đầu vào đầu tháng 6/2023 đã không đạt được nhiều thành tựu hoặc mang lại những thay đổi đáng kể cho tiền tuyến, mặc dù tổn thất nặng nề về nhân sự và thiết bị.
Bộ Quốc phòng Nga trước đây ước tính thiệt hại của Ukraine trong cuộc phản công thất bại là 160.000 người. Moscow cũng mô tả tổng thiệt hại của Kiev trong suốt cuộc xung đột là thảm khốc, ước tính gần 400.000 binh sĩ đã thiệt mạng hoặc bị thương kể từ tháng 2/2022.
Cuối năm ngoái, Kiev đã tăng cường nỗ lực huy động lực lượng nhằm bổ sung lực lượng quân đội. Tổng thống Vladimir Zelensky trước đó tuyên bố rằng quân đội muốn có tới 500.000 tân binh.
Tuy nhiên, theo Ronzheimer, "việc huy động không hiệu quả" và Ukraine cũng tràn ngập các báo cáo về tình hình khó khăn ở tiền tuyến mà không đề cập đến bất kỳ tin tức cụ thể nào. Ông lưu ý rằng lực lượng của Kiev cũng sắp hết đạn cho các hệ thống phòng không do phương Tây sản xuất, chẳng hạn như Patriot của Mỹ, đồng thời mô tả tình hình là "mối lo ngại lớn" đối với người dân địa phương.
Các "tướng và… binh lính" Ukraine cũng nói với phóng viên rằng tình hình tiền tuyến "cực kỳ căng thẳng", đặc biệt là gần thành phố Avdeevka của Donbass, một địa điểm chiến lược ở phía bắc Donetsk, nơi đã chứng kiến giao tranh ác liệt trong những tháng qua.
Ronzheimer viết rằng các tướng lĩnh Ukraine muốn nỗ lực "huy động nhiều hơn" , để có thêm quân tung ra tiền tuyến.
Trong một báo cáo khác hồi đầu tuần, phóng viên này lưu ý rằng quân đội Ukraine đã vào thế phòng thủ dọc theo toàn bộ chiến tuyến ở phía Đông và phía Nam, và vẫn đang cố gắng giữ vững vị trí. Ông nói thêm rằng quân đội Moscow đã phát động "các cuộc tấn công lớn" vào 80 khu vực "dọc theo vài trăm km mặt trận" .
Ronzheimer đưa tin : "Chúng tôi liên tục nghe thấy những thông điệp từ những người lính, ngày càng kịch tính hơn", đồng thời cho biết thêm rằng quân đội Kiev đã cảnh báo rằng họ sẽ khó có thể bảo vệ các vị trí hiện tại của mình với bất cứ thứ gì họ có trong kho tính đến thời điểm đó.
Ronzheimer cho biết, sẽ "rất khó" để quân đội Ukraine có thể giữ được Avdeevka trong thời gian dài, vì lực lượng của Moscow đang đạt được những tiến bộ ổn định trong khu vực đó. Ông nói thêm : "Người Nga đang tấn công ở đó và đang đạt được tiến bộ từng mét một", đồng thời lưu ý rằng những tiến bộ như vậy vẫn còn khá tốn kém đối với Moscow.
Binh lính Ukraine ở chiến trường miền đông. Ảnh IT
Thống đốc do Nga bổ nhiệm Mikhail Razvozhaev cho biết trong một bài đăng trên Telegram hôm Chủ nhật rằng, các hệ thống phòng không của Nga đã bắn hạ một mục tiêu gần thành phố. Ông cho biết không có thiệt hại nào đối với cơ sở hạ tầng của thành phố và cho rằng vụ tấn công là do Ukraine thực hiện.
Razvozhaev yêu cầu người dân Sevastopol sơ tán đến nơi trú ẩn không kích gần nhất. Các kênh Telegram địa phương đưa tin về một số vụ nổ xung quanh thành phố cảng nơi Nga có một phần hạm đội hải quân Biển Đen.
Chính quyền Crimea cho biết giao thông qua Cầu Crimean, còn được gọi là Cầu Kerch, "tạm thời bị chặn" nhưng không cung cấp thêm thông tin chi tiết.
Nga giải phóng làng Krokhmalne
Lực lượng mặt đất Ukraine đã xác nhận việc rút quân khỏi làng Krokhmalne (tỉnh Kharkov) nhưng lưu ý rằng việc này không gây nguy hiểm cho các đơn vị lân cận.
Volodymyr Fito, Giám đốc Cơ quan Quan hệ Công chúng của Lực lượng Mặt đất Ukraine cho biết, binh lính Ukraine đã rời làng và di chuyển đến các vị trí tốt hơn và được chuẩn bị kỹ lưỡng hơn.
Fito nói: "Krokhmalne, như bạn hiểu, là một khu định cư với dân số 45 người trước khi bắt đầu cuộc chiến tranh quy mô lớn. Có lẽ nó có 5 ngôi nhà. Nga đã phá hủy 5 ngôi nhà này, và do đó, mục tiêu của chúng tôi là cứu sống những người phòng thủ Ukraine, vị trí của họ đã được chuyển đến các tuyến phòng thủ đã được chuẩn bị từ trước, ngăn cản quân địch tiến lên.
Điều này không gây ra bất kỳ mối đe dọa nào cho các đơn vị lân cận. Tôi nghĩ đây chỉ là hiện tượng tạm thời. Chiến tuyến đang thay đổi hàng ngày".
Vào ngày 20/1, Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) báo cáo rằng lực lượng Nga đã tiến dọc theo phòng tuyến Kupiansk-Svatove-Kreminna và chiếm được làng Krokhmalne.
Binh sĩ Ba Lan trên xe tăng tham gia cuộc duyệt binh ở Warsaw vào ngày 15/8 / 2023. Ba Lan đã vượt mục tiêu chi tiêu quân sự 2% GDP của NATO. Ảnh Getty
Gần 10 năm trước, trong bối cảnh Nga sáp nhập Crimea và xảy ra các cuộc nổi dậy vũ trang ở khu vực Donbas phía đông Ukraine, các nhà lãnh đạo NATO đã gặp nhau ở xứ Wales và đặt mục tiêu mới. Họ cho biết, đến năm 2024, các thành viên sẽ nỗ lực hướng tới chi tiêu 2% GDP cho quân đội của họ.
Nga đã trở lại còn NATO vẫn chưa sẵn sàng bởi tiều tụy vì "sự kết thúc của lịch sử" và vô số cuộc chiến chống nổi dậy cường độ thấp.
Hầu hết các thành viên của liên minh 31 quốc gia trong năm nay sẽ không đạt được mục tiêu 2% trong "cam kết đầu tư quốc phòng".
Trong số những nước vẫn còn thiếu hụt có các cường quốc như Đức, Pháp, Thổ Nhĩ Kỳ, Ý và Tây Ban Nha. Các nhà lãnh đạo NATO cảnh báo, vẫn chưa chuẩn bị cho một cuộc chiến trực tiếp với Nga ngày càng có khả năng xảy ra.
Michael Allen, người từng là trợ lý đặc biệt của Tổng thống George W. Bush và giám đốc cấp cao của Hội đồng An ninh Quốc gia, nói với Newsweek : "Tôi nghĩ NATO hiểu rõ hơn về sứ mệnh và mục đích của mình trong một thời gian dài. Tuy nhiên, điều đó càng khiến phần thứ hai trở nên khó hiểu hơn"".
Nếu họ không làm điều đó bây giờ thì khi nào họ sẽ làm điều đó?" ông đặt câu hỏi.
Sự thất vọng như vậy từ lâu đã vang vọng khắp các hội trường của Quốc hội và Nhà Trắng, bất kể ai ngồi trong Phòng Bầu dục. Cuộc chiến của Nga một lần nữa chứng tỏ sự phụ thuộc của châu Âu vào sức mạnh quân sự và tài chính của Mỹ, sự phụ thuộc mà các mục tiêu của xứ Wales có ý định giảm bớt.
"2% thực sự là mẹ của tất cả các mục tiêu, đơn giản vì nó đánh vào trọng tâm của liên minh như một hợp đồng xuyên Đại Tây Dương, trong đó Mỹ đảm bảo an ninh cho châu Âu và người châu Âu dự kiến sẽ thực hiện phần việc của mình. 2% về cơ bản là để thuyết phục Mỹ", Fabrice Pothier — cựu giám đốc về việc hoạch định chính sách cho NATO, những người đã thực hiện cam kết của Wales—nói với Newsweek .
Tính đến hội nghị thượng đỉnh liên minh gần đây nhất vào tháng 7 /2023, 11 trong số 31 quốc gia của NATO đã vượt mục tiêu 2%: Ba Lan (3,9%), Mỹ (3,49%), Hy Lạp (3,01%), Estonia (2,73%), Lithuania (2,54). %), Phần Lan (2,45%), Romania (2,44%), Hungary (2,43%), Latvia (2,27%), Vương quốc Anh (2,07%) và Slovakia (2,03%).
Hiệu suất của những nước thành viên dọc biên giới phía đông là đáng chú ý. Na Uy (1,67%) là quốc gia NATO duy nhất giáp Nga chưa đạt được mục tiêu 2%.
Ở phía đông, các quốc gia NATO thậm chí còn kêu gọi liên minh tiến xa hơn. Năm ngoái, Thủ tướng Estonia Kaja Kallas đã cam kết với Tallinn về mục tiêu chi tiêu mới là 3% GDP, nói với Newsweek vào tháng 5 rằng: "Chúng ta đang ở trong một thực tế an ninh mới và mọi người đều phải đóng góp phần mình".
Nhưng những người tụt hậu nói rằng họ có thể cần một thập kỷ hoặc hơn. Đứng sau là các quốc gia tương đối nhỏ, bao gồm Bỉ (1,26%), Slovenia (1,35%) và Bồ Đào Nha (1,48%).
Bộ trưởng Quốc phòng Bỉ Ludivine Dedonder cho biết trong một tuyên bố với Newsweek rằng nước này đang trên đà đạt mức 2% vào năm 2035. Debonder cho biết điều này thể hiện một "quỹ đạo tiến bộ và trên hết là thực tế trong bối cảnh xu hướng giảm trong 30 năm qua".
Luxembourg (0,72%) là quốc gia chi tiêu thấp nhất trong liên minh, mặc dù do quy mô của mình nên đây là quốc gia NATO duy nhất được miễn trừ mục tiêu 2%. Mục tiêu mới của đất nước là chi tiêu 2% tổng thu nhập quốc dân (GNI).
Một phát ngôn viên của Bộ Quốc phòng nói với Newsweek rằng, nước này đã "cam kết đạt 1% GDP vào năm 2028 và 2% GNI trong trung hạn", đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết phải xem xét mối đe dọa từ Nga "một cách nghiêm túc và đầu tư vào khả năng răn đe và phòng thủ chung của chúng ta".
Điều đáng lo ngại hơn đối với liên minh là hiệu quả hoạt động của các cường quốc như Tây Ban Nha (1,26%), Thổ Nhĩ Kỳ (1,31%), Ý (1,46%), Đức (1,57%) và Pháp (1,9%).
Pothier nói: "Một số vấn đề quan trọng hơn nhiều so với những vấn đề khác. "Rõ ràng, thật tuyệt khi các nước Baltic gặp nhau và thậm chí vượt quá 2%. Nhưng cuối cùng, vấn đề lớn, đặc biệt là trong chiến tranh cường độ cao hiện là một phần của các kịch bản chính mà các nhà hoạch định quốc phòng của NATO phải tính đến".
Pothier nói thêm: "Đó là lý do tại sao Đức – vốn luôn là 'quốc gia dao động' trong chi tiêu quốc phòng của châu Âu – giờ đây thậm chí còn quan trọng hơn vì sức nặng của ngành công nghiệp quốc phòng của nước này. Và tất cả các thành viên khác của cái mà tôi từng gọi là 'tầng lớp trung lưu'—những người không nhỏ nhưng không phải hạng cao nhất, như Tây Ban Nha, Ý và thậm chí cả Hà Lan—thực sự có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh chi tiêu quốc phòng của châu Âu đi đúng hướng".
Người phát ngôn của Bộ Quốc phòng Đức nói với Newsweek rằng Berlin đang đi đúng hướng.
Quan chức này cho biết: "Bộ trưởng cũng như Thủ tướng đã tuyên bố rằng vào năm 2024, Đức sẽ đạt được cam kết đầu tư quốc phòng".
Người phát ngôn của Bộ Quốc phòng Hà Lan cũng lưu ý quyết định của đồng minh tại Hội nghị thượng đỉnh Vilnius 2023 rằng mục tiêu 2% "là mức sàn, không phải mức trần". Nhưng họ nói với Newsweek rằng đất nước này dự kiến sẽ đạt 1,93% GP vào năm 2025, với tiến độ tiếp theo tùy thuộc vào chính sách của chính phủ sắp tới.
Một năm quan trọng
Bức tranh chung có thể tươi sáng hơn phần nào sau khi dữ liệu hàng năm của liên minh được công bố tại hội nghị thượng đỉnh tháng 7 ở Washington, DC. Một phát ngôn viên của Bộ Quốc phòng Montenegro nói với Newsweek rằng nước này hiện đang chi 2,01% GDP cho quốc phòng, trong khi một quan chức quốc phòng Bắc Macedonia cho biết họ sẽ đạt 2,05% trong năm nay.
Đan Mạch (chi 1,65% GDP trong tháng 7) "đã phân bổ quỹ quốc phòng lên tới 2% GDP trên cơ sở lâu dài từ năm 2023 trở đi", một quan chức Bộ Quốc phòng nói với Newsweek.
Thụy Điển - vẫn đang chờ sự phê chuẩn của quốc hội từ Thổ Nhĩ Kỳ và Hungary để trở thành quốc gia thứ 32 của liên minh - sẽ "đạt và vượt mục tiêu 2% với ngân sách năm 2024", một quan chức Bộ Quốc phòng nói với Newsweek. Con số dự kiến cho năm nay là 2,2%.
Bộ trưởng Quốc phòng Pål Jonson "có quan điểm rằng Thụy Điển sẽ phải duy trì không chỉ ở mức trên mà còn trên mức 2% trong tương lai gần". Quan chức này cho biết thêm, Stockholm hy vọng sẽ sớm gia nhập NATO.
Nếu những cam kết với Newsweek được thực hiện - và nếu Thụy Điển cuối cùng trở thành thành viên thứ 32 của liên minh - một nửa số thành viên NATO sẽ đạt 2% vào cuối năm nay.
Nhìn chung, Pothier cho biết, kết quả "không đồng đều" khi liên minh tiến gần đến thời hạn ở Wales. Ông nói: "Xu hướng đang đi lên chứ không giảm. Nhưng tôi nghĩ có một dấu hỏi lớn về điều gì sẽ xảy ra tiếp theo".
Charles Kupchan thuộc Hội đồng Quan hệ Đối ngoại đồng tình rằng "bức tranh tổng thể" là đáng khích lệ. Ông nói với Newsweek: "Không chỉ thấy nhiều quốc gia tiến tới mục tiêu 2%, mà những thay đổi khác cũng diễn ra đồng thời, bao gồm cả việc tăng cường đáng kể ở sườn phía đông".
"Phần Lan đã tham gia và Phần Lan có quân đội khá có năng lực. Tôi đoán rằng Thụy Điển cũng sẽ là thành viên của liên minh trong tương lai gần", Kupchan, người từng phục vụ trong Hội đồng An ninh Quốc gia của Tổng thống Barack Obama và Bill Clinton cho biết.
Nhưng ngay cả mục tiêu 2% hiện nay dường như vẫn chưa đủ, do cuộc chiến của Nga với Ukraine. Các quốc gia NATO đã huy động để giúp đỡ Kiev nhưng tỏ ra không thể theo kịp nhu cầu của một cuộc chiến tranh hiện đại toàn diện. Các quan chức đã cảnh báo rằng việc giải quyết sự thiếu hụt có thể mất nhiều năm.
Con số 2% lần đầu tiên được nêu ra tại hội nghị thượng đỉnh NATO ở Riga năm 2006, "được cho là một trong những thời kỳ hòa bình nhất trong lịch sử châu Âu. Vào thời điểm đó, đó được coi là mức tối thiểu mà bạn cần trong điều kiện thời bình", James Rogers, người đồng sáng lập và giám đốc nghiên cứu tại Hội đồng Địa chiến lược của Vương quốc Anh nhận xét.
"Liệu 2% có thực sự đủ trong những điều kiện hoàn toàn khác nhau hay không là một câu hỏi lớn. Và tôi nghĩ các nước ở Đông Âu, đặc biệt là người Ba Lan, sẽ đưa ra quan điểm này ngày càng mạnh mẽ hơn", ông James Rogers nói thêm.
"Nếu các quốc gia như Ba Lan và các nước vùng Baltic có đủ khả năng chi trả - và họ có GDP và GDP bình quân đầu người thấp hơn đáng kể so với các quốc gia như Đức, Pháp, hay thậm chí Ý và Tây Ban Nha - thì thực sự không có lý do gì khiến các quốc gia rất giàu có ở Trung và Tây Âu không thể"", ông nhận định. Rogers nói: "Người châu Âu, đặc biệt là người Tây Âu, cần phải cùng nhau hành động và bắt đầu thực hiện vấn đề này một cách nghiêm túc hơn hiện tại".
Thử thách sự kiên nhẫn của Mỹ
Việc không đạt được mục tiêu 2% nói lên một vấn đề sâu sắc hơn ở châu Âu. Một số nhà lãnh đạo - chủ yếu là Tổng thống Pháp Emmanuel Macron - đang thúc đẩy chính sách phòng thủ tập thể và khả năng tự lực nhiều hơn. Nhưng cuộc chiến sinh tồn của Ukraine đã bộc lộ những hạn chế về chính trị và hậu cần vẫn cản trở việc củng cố quốc phòng của châu Âu.
Kupchan nói: "Về mặt ngân sách quốc phòng, mọi thứ đang tiến triển. Về việc tập thể hóa chính sách quốc phòng và hợp lý hóa chi tiêu quốc phòng, châu Âu đạt được ít tiến bộ hơn".
Rất may cho châu Âu, Nga đã phát động ván cờ quân sự của mình trong khi một trong những tổng thống Mỹ thân châu Âu nhất trong lịch sử gần đây đã kết thúc nhiệm kỳ. Nhưng cuộc chiến của Putin có thể kéo dài lâu hơn nhiệm kỳ của Tổng thống Joe Biden và người kế nhiệm ông – dù là vào năm 2025 hay xa hơn – có thể sẽ không kiên nhẫn như vậy với các đồng minh của Mỹ.
Vanya, một người lính trong đơn vị trinh sát chiến đấu với lính thủy đánh bộ ở bờ đông sông, nói với Financial Times rằng cứ mỗi người trong số họ phải chiến đấu với ít nhất 4 người Nga.
Ông nói thêm rằng lực lượng Ukraine đang chịu thương vong nặng nề, mặc dù ông từ chối đưa ra con số cụ thể. Vanya cho biết "tình hình thật tồi tệ".
Sông Dnipro đã trở thành tâm điểm của cuộc chiến ở Ukraine trong những tháng gần đây, khi các quan chức Ukraine tuyên bố rằng lực lượng của họ đã thiết lập được chỗ đứng ở bờ đông.
Tuần trước, Bộ Quốc phòng Anh cho biết , để trấn giữ bờ trái sông, lực lượng Ukraine đã sử dụng máy bay không người lái góc nhìn thứ nhất chở đầy đạn dược để tấn công các phương tiện của Nga.
Một blogger quân sự Nga được Bộ dẫn lời cho biết người Ukraine đã phá hủy gần 90% khí tài quân sự của Nga tại một ngôi làng ở bờ đông sông. Nhưng lực lượng Ukraine cũng đang gặp khó khăn.
FT đưa tin rằng đơn vị của Vanya được bố trí trên địa hình đầm lầy và trong các chiến hào nông dễ bị ngập lụt hoặc chứa đầy xác chết. Và những nỗ lực của họ để giữ vững bờ đông cũng rất phức tạp bởi việc mang vũ khí hạng nặng qua đây rất khó khăn.
Các binh sĩ Ukraine khác cũng cho biết họ đang gặp khó khăn trong việc tiến quân ở tả ngạn sông.
Oleksiy, một binh sĩ Ukraine, nói với The New York Times vào tháng 12 rằng: "Không thể có được chỗ đứng ở đó. Không thể di chuyển thiết bị đến đó".
Một người lính Ukraine, chỉ được xác định là Dmytro, nói rằng anh ta cảm thấy "như bị ném miếng thịt vào tay bầy sói" khi được lệnh bắc cầu qua sông và giữ vững vị trí ở bờ đông.
Trong khi đó, một người lính giấu tên nói với BBC rằng một số lính thủy đánh bộ được cử đến để giúp bảo vệ những bước tiến gần đây của Ukraine trên Dnipro "thậm chí không biết bơi".
Trong một báo cáo phát hành ngày 18/1, Viện Nghiên cứu Chiến tranh trích dẫn các blogger quân sự Nga cho biết rằng một phân đội của Lữ đoàn bộ binh hải quân số 810 của Nga đã tiến được "một phần" vào Krynky nhưng lực lượng Ukraine vẫn tiếp tục "giữ vững" các vị trí trong khu định cư.
Estonia thông báo rằng họ dự định xây dựng hàng trăm boong-ke dọc biên giới với Nga. Các thành viên NATO là Latvia và Lithuania cũng đã ký kết tham gia dự án.
Bộ trưởng Quốc phòng của ba nước vùng Baltic đã gặp nhau tại Riga và phê chuẩn việc xây dựng cái mà họ gọi là "các cơ sở phòng thủ chống di động" ở biên giới phía đông của họ "để đẩy lùi khả năng gây hấn của Nga". Estonia và Latvia giáp biên giới trực tiếp với Nga, trong khi Litva có chung đường biên giới với Belarus.
Bộ trưởng Quốc phòng Estonia Hanno Pevkur cho biết : "Chúng tôi đang thực hiện nỗ lực này để người dân Estonia có thể cảm thấy an toàn". Ông nói thêm rằng cuộc xung đột Ukraine đã cho thấy rằng "ngoài thiết bị, đạn dược và nhân lực, chúng ta cũng cần các công trình phòng thủ vật chất ở biên giới".
Là một phần của cái gọi là "Tuyến phòng thủ Baltic", Estonia cam kết xây dựng hàng trăm boongke bê tông, mỗi hầm có diện tích khoảng 35 m2 và có khả năng chứa 10 binh sĩ. Chúng sẽ được bố trí dọc theo biên giới dài 294 km với Nga và được liên kết với mạng lưới các điểm hỗ trợ và đường tiếp tế.
Kaido Tiitus, một quan chức của Bộ Quốc phòng, nói với đài truyền hình nhà nước ERR rằng, mìn, dây thép gai và chướng ngại vật chống tăng "răng rồng" sẽ được cất giữ gần đó để có thể nhanh chóng triển khai trong trường hợp cần thiết . Các boongke được cho là cần có khả năng sống sót sau một đòn tấn công trực tiếp từ đạn pháo 152mm.
Ngân sách ban đầu cho chương trình là 60 triệu euro (65 triệu USD). Việc xây dựng dự kiến sẽ bắt đầu vào đầu năm 2025. Theo Tiitus, phần khó khăn nhất của quá trình này sẽ là mua khu đất hiện do tư nhân nắm giữ.
"Ví dụ, có một dấu hỏi lớn về việc bán đất ở phía đông nam Estonia, bởi vì người dân ở đó không muốn bán đất, đất đai rất quan trọng đối với họ, cho dù nó có giá trị truyền thống nào đó hay đó chỉ là đất nông nghiệp thuần túy", ông nói.
Bộ Quốc phòng Estonia ước tính sẽ cần khoảng 600 hầm trú ẩn cho dự án này. Ông Tiitus cho biết các công sự sẽ "không được thiết kế để chướng mắt hoặc làm gián đoạn cuộc sống hàng ngày".
Các công sự ở biên giới đã có một lịch sử gây tranh cãi ở châu Âu kể từ Phòng tuyến Maginot của Pháp, được xây dựng giữa các cuộc chiến tranh thế giới để bảo vệ biên giới với Đức. Quân đội Đức Quốc xã cuối cùng đã đi vòng qua hàng loạt hầm bê tông và ụ súng, đánh bại quân Pháp chỉ sau sáu tuần.
Lãnh đạo Cộng sản Albania Enver Hoxha đã xây dựng hơn 750.000 hầm bê tông trên khắp đất nước từ năm 1967 đến năm 1986 để củng cố chống lại các cuộc xâm lược có thể xảy ra từ cả NATO và khối Liên Xô vốn không bao giờ thành hiện thực.
Hãng tin Sputnik dẫn lời Bộ Quốc phòng Nga cho biết: “Người điều khiển máy bay không người lái đã tấn công quân nhân của Lực lượng vũ trang Ukraine tại các thành trì và chiến hào”.
Bộ cũng lưu ý rằng lực lượng trinh sát đang xác định vị trí của binh sĩ Ukraine và gửi tọa độ cho đội tác chiến của Nga.
Lực lượng Nga đã ngăn chặn thành công "cuộc phản công" lớn của Ukraine năm ngoái, bất chấp sự hỗ trợ tài chính và quân sự đáng kể của NATO và một số nước phương Tây liên minh với Washington và chế độ Kiev.
Trong quá trình hoạt động, lực lượng Nga đã phá hủy phần lớn trang thiết bị mà phương Tây chuyển giao cho Ukraine, trong đó có xe tăng Leopard 2 của Đức cùng nhiều xe bọc thép của Mỹ và Anh. Ngoài ra còn có nhiều xe tăng, phương tiện quân sự khác do các nước trong NATO cung cấp cho Kiev bị Nga phá hủy trong các cuộc tấn công.
Gần 2 năm sau khi bắt đầu chiến dịch quân sự ở Ukraine, nhiều tiếng nói đã xuất hiện ở phương Tây, kêu gọi cần ngừng hỗ trợ chế độ Kiev, vốn đang ném tiền của, binh lính của mình vào một trận chiến mà ngay từ đầu họ đã biết là thất bại bởi những lời hứa hẹn của Anh và Mỹ.
