Nhọc nhằn mưu sinh
Huyện Sông Hinh (Phú Yên) hiện được xem là "mỏ đá" của tỉnh Phú Yên với nhiều ngọn núi có trữ lượng đá lớn. Phần lớn đá được khai thác tại đây là đá granite màu trắng xám và màu hồng phấn. Loại đá này rất được ưa chuộng trong xây dựng và trang trí các công trình kiến trúc. Chính vì thế, các mỏ đá nơi đây là chốn mưu sinh của hàng nghìn người lao động không chỉ ở trong tỉnh, mà ở các nơi khác cũng đổ về làm nghề.
Anh Phàm dùng búa chẻ viên đá. Ảnh: P.V
Anh Trần Đức Hải đang đánh dấu vị trí sẽ chẻ khối đá lớn. Ảnh: P.V
"Làm nghề này nguy hiểm lắm vì chẳng lường trước được tai nạn ập đến khi nào. Đá văng vào người, vào mắt mũi, đá lăn đá đè, hay nghe tiếng ồn đục đẽo inh tai suốt ngày cũng khiến tai bị nặng. Ngay tôi đây này, toàn thân chi chít sẹo vì đá bắn vào".
Anh Võ Phàm
Đi dọc đoạn đường gần 15km qua các xã Ea Bia, Đức Bình Tây, Suối Trai… nhan nhản các cơ sở khai thác đá lớn nhỏ. Nhiều cơ sở ở đây không có bảng hiệu nhưng rất dễ nhận ra bởi ở đâu cũng thấy la liệt đá. Từng khối đá đủ mọi kích cỡ đổ tràn cả xuống xung quanh. Cảnh vật khắp nơi đều nhuốm một màu bạc phếch của bụi đá.
Từ 6 giờ 30 phút, khu khai thác đá của mỏ đá ở xã Ea Bia đã nhộn nhịp bởi nhiều âm thanh hỗn tạp của vô số các loại máy móc lớn nhỏ, của tiếng cưa cắt, tiếng đục đập và tiếng í ới của những người gọi nhau trong nắng sớm. Giữa những lán trại dựng tạm bợ là ngổn ngang đất đá, tiếng máy cưa xẻ đá rền vang, đôi lúc lại rúc lên những chuỗi âm thanh re ré rát tai của những chiếc máy công suất lớn nghiến vào đá phiến, phá tan không gian im vắng của vùng bán sơn địa.
Gần một khu lán trại tạm bợ, mấy người đàn ông đang hì hục cùng nhau vần một tảng đá lớn vào lán cùng chẻ nhỏ để tránh cái nắng gay gắt chiếu xoáy trên đầu. Anh Đào Văn Thao với bàn tay trái tím bầm vì đá cứa rách, máu rịn đỏ qua lớp vải băng sơ sài, mồ hôi nhễ nhại, đang cố chẻ đôi phiến đá granite ốp tường. Nhưng càng đập thì phiến đá càng vỡ nát. Anh Thao vứt búa sang một bên, ngồi bệt xuống đất thở phì phò: "Cực chẳng đã mới phải làm nghề này. Suốt ngày bầm giập cả chân, tay mới kiếm được mấy chục nghìn đồng, khổ lắm!".
Để có được 12.000 đồng cho 1 viên đá móng xây nhà cỡ 30x20x10cm là cả một quá trình đầy vất vả. Anh Thao giải thích: "Trước tiên phải đo kích cỡ, chia hai phần bằng nhau rồi đục một đường viền xung quanh, tìm thớ rồi thì cứ từ từ đục và tách đôi. Nói thì tưởng dễ nhưng không cẩn thận là hỏng hết".
Trong khu lán trại nhỏ ghép bằng những tấm bạt cũ kỹ để che nắng, anh Đào Văn Bình (26 tuổi), đang ra sức quai chiếc búa nặng 6kg xuống khối đá lớn chừng vài tấn. Mặc những giọt mồ hôi chảy thành từng dòng trên khuôn mặt đen sạm vì nắng và gió, anh Bình kể: "Mới 17 tuổi, tôi đã theo người anh lớn đi làm phu chẻ đá ở vùng Đèo Cả, rồi phiêu bạt vào với những ngọn núi đá vùng Sông Hinh, giờ dừng lại nơi đây. Những ngày đầu mới vào nghề, ngày nào toàn thân cũng mỏi nhừ, chân tay đau nhức, rát bỏng vì những vết phồng rộp. Làm lâu rồi cũng quen!".
Dưới cái nắng hầm hập phả vào mặt, đầu tóc trắng xóa bụi đá nhưng những người thợ đá vắt hết sức mình cũng chỉ kiếm được từ vài chục nghìn đến hơn trăm nghìn đồng/ngày. Ở vùng khai thác đá này, hầu như các chủ khai thác đều trả công cho thợ bằng cách khoán sản phẩm. Một viên đá đúng quy cách kích cỡ 60x30cm, độ dày 15cm được bán với giá 11.500 đồng, trong khi công thợ chỉ được 2.500 đồng. Tính trung bình, người thợ đá nào dày dạn kinh nghiệm kiếm được từ 180.000 - 250.000 đồng/ngày, thợ phụ hoặc mới vào nghề kiếm được từ 140.000 - 160.000 đồng/ngày. Trong khi chi phí đầu tư cho các loại dụng cụ lên tới hơn 4 triệu mới dùng được, mà hầu hết đều phải đặt làm, còn dụng cụ mua ngoài chợ chỉ dùng được một lúc là bỏ đi.
Anh Trần Đức Hải là một phu chẻ đá lâu năm cho biết: "Nếu làm đủ 6 ngày/tuần thì mỗi tháng anh có thể để dành được từ 3,5 - 4,5 triệu đồng. Nhưng mỗi tháng phải sửa lại dụng cụ một lần, tốn gần triệu bạc, chưa tính đến chi phí ăn uống, thuốc men và vô vàn thứ khác nên tiền công cũng chẳng được là bao!". Anh Hải kể, anh trai của anh gần 20 năm làm thợ đá mà đến lúc giải nghệ về quê cũng chẳng tích cóp được chút vốn liếng nào.
Cùng hoàn cảnh xa quê, anh Nguyễn Văn Hạnh, quê Quảng Trị cũng đã từng đi phụ hồ, đánh lưới, làm vườn thuê trước khi chọn nghề đá mưu sinh. Anh Hạnh chia sẻ: "10 năm làm đá, năm nay tôi đã ngoài 40 tuổi, sức khoẻ giảm sút nhiều nên mỗi ngày tôi chỉ kiếm được từ hơn 200.000 đồng. Mấy bữa nay trời nắng nóng, muốn nghỉ ngơi vài ngày nhưng nghĩ tới đứa con đang chuẩn bị thi đại học, tôi phải cố sức làm để có tiền cho cháu đi thi".
Đời đá, đời người
Trong các bãi đá đang chan chát những tiếng búa, anh Võ Phàm đang ra sức đục một tảng đá lớn. Nhìn người thanh niên đứng cheo leo trên một giàn giáo được thiết kế sơ sài bằng một vài thân cây gác lại với nhau, chúng tôi không khỏi giật mình vì quá nguy hiểm. Biết đâu đấy khi tảng đá tách ra, một vài tảng rơi vào chiếc giàn giáo kia hay lăn về phía người thanh niên ấy, hậu quả sẽ ra sao?
Mới 32 tuổi nhưng anh Phàm đã có thâm niên gần mười năm cầm búa đi chẻ đá cho nhiều mỏ đá trong vùng. Lau những giọt mồ hôi nhễ nhại, anh Phàm tâm sự: "Những người thợ chẻ đá như chúng tôi đây phải đối mặt với rất nhiều nguy hiểm như đá lăn, đá lở, búa tụt cán, dăm đá bắn vào mặt mũi, mảnh vỡ của đầu chạm, đầu số bắn vào mắt… đôi khi leo lên cao mà không có dụng cụ bảo hộ nghĩ cũng lạnh sống lưng. Nhưng đã làm nghề thì phải chấp nhận thôi!".
Nghề đá nhọc nhằn, nguy hiểm! Ai làm nghề này cũng hiểu như thế nhưng vì cuộc sống mưu sinh nên họ cố bám trụ với mong muốn sẽ giành dụm được lưng vốn kha khá rồi về quê kiếm kế khác sinh nhai. Nhưng rất khó, chỉ cần sẩy chân, sẩy tay tai nạn là coi như tiền thuốc tiền viện không thể bù lại được. Chưa kể đến cả những sự cố dẫn tới thiệt mạng.
Nhiều người vẫn còn ám ảnh về cái chết của một phu đá mới xảy ra tháng trước. Vào chiều ngày 12/5, tại một triền núi có nhiều tảng đá ven suối thuộc địa phận xã Ea Bia, huyện Sông Hinh, trong lúc anh Lý Thành Hoan (SN 1983, trú ở thôn Đồng Phú, xã Đức Bình Tây, huyện Sông Hinh) đang đục, chẻ đá thì một tảng đá từ phía trên bất ngờ đổ sập đè xuống người đàn ông này dẫn đến tử vong.
Ông Ka Sô Chiểu - Bí thư Đảng ủy xã Ea Bia chia sẻ: "Cũng đã có nhiều tai nạn thương tâm xảy ra tại những mỏ đá này, bởi người phu bất cẩn, bởi dụng cụ bảo hộ hầu như không được trang bị, cũng bởi tâm lý chủ quan của người làm đá và ý thức tự bảo vệ mình còn bị xem thường. Công việc quá cực nhọc nên phải mặc những trang phục thoải mái và tiện lợi nhất, trong khi các dụng cụ bảo hộ lại cản trở hoạt động, gây nên sự bất tiện trong vận động nên rất ít người sử dụng. Bên cạnh đó, chế độ với người lao động cũng không được đảm bảo bởi không nhiều người có thể theo đuổi được nghề chẻ đá lâu dài. Mỗi khi có tai nạn, hay người thợ bệnh tật, các chủ cơ sở có quan tâm nhưng vẫn chưa được nhiều. Chủ yếu vẫn là người thợ tự lo cho bản thân mình!".
Những người thợ đá mà chúng tôi tiếp xúc ở cơ sở khai thác đá ở Ea Bia đều đã gắn bó với nghề nhiều năm. Nghề đá thực sự đã đem lại cơm ăn, áo mặc và cả chuyện học hành cho con cái họ. Họ cũng tự hào rằng, các sản phẩm do họ làm ra hầu như có mặt trong các công trình xây dựng lớn, nhỏ khắp mọi miền đất nước, thậm chí là xuất khẩu ra nước ngoài… Và họ mong muốn được là một công nhân thực thụ, được hưởng các quyền lợi chính đáng của người lao động…
Nhọc nhằn là thế, nguy hiểm là vậy nhưng như nhiều người nói vẫn phải bám đá mà sống như cái nghiệp không thể khác trong cuộc mưu sinh đầy khốn khó này…
Đăng nhận xét