Vì sao "phong tỏa toàn quốc" Ấn Độ lại là phương án không khả thi?

Hiệp hội Y tế Ấn Độ hồi đầu tháng cho biết việc "phong tỏa toàn quốc hoàn toàn, được lên kế hoạch và thông báo trước" từ 10 đến 15 ngày sẽ giúp hệ thống y tế vốn đang quá tải của nước này có thời gian để "khôi phục và bổ sung về cả vật chất lẫn nhân lực". Cố vấn hàng đầu về Covid-19 của Hoa Kỳ, Tiến sĩ Anthony Fauci vào ngày 9 tháng 5 nói Ấn Độ nên "đóng cửa nếu muốn cắt đứt chuỗi lây nhiễm."

Tuy nhiên, chính phủ của Thủ tướng Narendra Modi đã làm điều đó trước đây và phải hứng chịu một bài học rất đau đớn. Các chuyên gia cho rằng việc đóng cửa quốc gia một lần nữa là không khả thi.

Khi làn sóng Covid-19 đầu tiên tấn công Ấn Độ vào tháng 3 năm 2020, Thủ tướng Modi đã thông báo phong tỏa toàn quốc ngay lập tức, yêu cầu đóng cửa biên giới, cấm đi lại giữa các bang, tạm dừng mọi hoạt động kinh doanh và yêu cầu mọi người ở nhà.

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi phát biểu về trận đại dịch ở Tây Bengal ngày 10/4.

Lệnh phong tỏa kéo dài gần 4 tháng đã giúp Ấn Độ kiểm soát sự lây lan của virus, nhưng phải trả giá đắt khi đẩy những người nghèo và khốn khó nhất đất nước vào cảnh không có thu nhập hoặc lương thực, cũng như bị mắc kẹt ở xa nhà.

Lần này, ông Modi cho biết rằng một cuộc phong tỏa toàn quốc sẽ là "lựa chọn cuối cùng."

"Chúng tôi phải cứu đất nước khỏi tình trạng đóng cửa", Modi nói trong một bài phát biểu toàn quốc vào ngày 20 tháng 4. "Chúng tôi phải cố gắng hết sức để tránh điều đó".

Kể từ đó, các nhà lãnh đạo của 35 trong số 36 bang và lãnh thổ liên minh của Ấn Độ đã áp đặt các hạn chế riêng, bao gồm lệnh giới nghiêm ban đêm, đóng cửa một phần hay phong tỏa một tuần. Những biện pháp ngắn hạn, mang tính cục bộ này khác biệt khá nhiều so với cách tiếp cận trước đây của Ấn Độ.

Một số chuyên gia nói rằng cách tiếp cận này hoàn toàn có ý nghĩa, vì nó cho phép các nhà lãnh đạo địa phương tự do điều chỉnh các hạn chế cho phù hợp với quy mô bùng phát của địa phương và nhu cầu của người dân.

Họ lập luận rằng phong tỏa toàn quốc cả quốc gia 1,3 tỷ dân là không hiệu quả.

Kể từ khi bắt đầu đại dịch, Ấn Độ đã ghi nhận hơn 24 triệu ca nhiễm và hơn 270.000 người chết, biến quốc gia Nam Á trở thành vùng dịch lớn thứ hai thế giới chỉ sau Mỹ.

Theo một mô hình dự báo đại dịch của Viện Khoa học Ấn Độ, với tốc độ lây lan hiện tại, số trường hợp mắc bệnh ở Ấn Độ có thể tăng lên 50 triệu ca vào ngày 11/6, với 400.000 ca tử vong.

Mô hình này cho biết việc phong tỏa toàn quốc kéo dài 15 ngày có thể cứu sống khoảng 100.000 mạng người và ngăn khoảng 20 triệu người nhiễm virus. Theo mô hình dự đoán, số ca nhiễm Covid-19 dự kiến giảm càng nhiều nếu thời gian phong tỏa càng lâu.

Tuy nhiên, việc phong tỏa toàn quốc cũng mang đến những rủi ro cho Ấn Độ, đặc biệt là đối với người nghèo.

Khoảng 100 triệu người Ấn Độ là lao động nhập cư, chủ yếu từ vùng nông thôn chuyển đến các thành phố để làm việc. Trong đợt phong tỏa đầu tiên, nhiều người bị mắc kẹt trong cảnh không có việc làm và lương thực, dẫn đến một cuộc di cư hàng loạt khỏi các thành phố.

Với hệ thống đường sắt Quốc gia bị tạm ngừng và đóng cửa biên giới nội địa, hàng trăm người đã cố đi bộ hàng nghìn km trong nhiều tuần để về nhà. Nhiều người không vượt qua được, chết vì kiệt sức, mất nước, đói hoặc gặp tai nạn bên đường.

Mọi người đi bộ qua một con hẻm vắng vẻ sau khi chính phủ áp đặt các phương án hạn chế trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 gia tăng, ở New Delhi vào ngày 16 tháng 5 năm 2021.

"Kinh nghiệm của năm vừa qua đã cho chúng ta thấy rằng đóng cửa kinh tế gây ảnh hưởng nhiều như thế nào đến các bộ phận tầng lớp dân nghèo trong xã hội", một báo cáo hồi tháng 4 từ Lực lượng đặc nhiệm Ấn Độ của đội ứng phó Covid-19 cho biết. "Ở các khu vực thành thị, những người làm công ăn lương hàng ngày, lao động khu vực phi chính thức và lao động trình độ thấp là những người bị ảnh hưởng nhất do các hoạt động kinh tế gián đoạn."

Ajnesh Prasad, giáo sư và Chủ tịch nghiên cứu tại Trường Kinh doanh tại Đại học Royal Roads ở Canada, cho biết chỉ có một bộ phận người dân nhất định mới có đủ điều kiện ở nhà và duy trì qui định giãn cách xã hội.

Prasad cho biết: "Người nghèo sẽ không thể tuân thủ những chỉ thị này. Đối với họ, việc tuân theo những chỉ thị này sẽ tương đương với chết đói."

Mật độ dân số cũng làm vấn đề phức tạp thêm - khoảng 35% dân số đô thị của Ấn Độ sống trong các khu ổ chuột, nơi các hộ gia đình không có đủ không gian sống và thiếu điều kiện vệ sinh, theo Ngân hàng Thế giới.

Ở những khu ổ chuột đông dân cư, cả một gia đình thường sống trong một căn phòng nhỏ và dùng chung phòng tắm với những gia đình khác. Điều đó khiến yêu cầu giữ khoảng cách để ngăn nguy cơ lây nhiễm rất khó thực hiện.

Những điều này khiến việc phong tỏa trở nên không khả thi và kém hiệu quả. Làm việc từ xa và học trực tuyến, yêu cầu quyền truy cập vào kết nối internet ổn định cùng các thiết bị như máy tính xách tay và điện. Những thứ xa xỉ này chỉ đơn giản là không có sẵn cho đại đa số người Ấn Độ, hầu hết trong số họ thậm chí khó có thể được tiếp cận với bác sĩ hoặc bình dưỡng khí khi làn sóng thứ hai tràn ngập các thành phố lớn.

Hàng triệu người rơi vào cảnh nghèo đói

Nền kinh tế đang gặp khó khăn của Ấn Độ cũng khiến chính phủ khó khăn hơn nhiều trong việc áp đặt lệnh phong tỏa toàn quốc lần thứ hai.

Trung tâm nghiên cứu Pew cho biết số người kiếm được không quá 2 USD / ngày ở Ấn Độ đã tăng thêm 75 triệu người bởi suy thoái kinh tế do Covid gây ra, theo Trung tâm Nghiên cứu Pew.

Chandrika Bahadur, Chủ tịch Lực lượng Đặc nhiệm Ấn Độ của Ủy ban Lancet Covid-19 cho biết: "Việc đóng cửa đã phải trả một cái giá rất lớn về kinh tế và xã hội. "Thông báo đột ngột cũng khiến phần lớn đất nước không có sự chuẩn bị trước cho các tác động đối với thu nhập, lương thực, an ninh và an toàn. Trong khi đó, cả chính quyền trung ương và tiểu bang đều không chuẩn bị cho cuộc khủng hoảng di cư."

Ông Bahadur cho biết thêm, sự gián đoạn kinh tế của cuộc cuộc phong tỏa đầu tiên cũng khiến chính phủ Ấn Độ có "ít vốn chính sách hơn để điều động".

Những người kém may mắn chờ đợi để nhận thức ăn miễn phí ở Kolkata, Ấn Độ, vào ngày 27 tháng 8 năm 2020.

Ấn Độ có hệ thống tài chính yếu hơn so với các quốc gia như Hoa Kỳ hoặc Anh. Họ có ít ngân sách và hệ thống cơ quan để hỗ trợ những người cần thiết.

"Nếu chính phủ không thiết lập một hệ thống hỗ trợ xã hội mạnh mẽ thông qua chính sách công, xuất hiện dưới dạng trợ cấp, thì việc phong tỏa là không khả thi", Prasad từ Đại học Royal Roads cho biết.

Hồi đầu tháng 4, khi các ca nhiễm bắt đầu tăng mạnh ở thủ đô New Delhi, nhiều lao động nhập cư đã trở về quê trước khi có bất kỳ lệnh hạn chế nào được áp dụng. Nhiều người sợ rằng một cuộc phong tỏa bất ngờ có thể khiến họ mắc kẹt một lần nữa.

Với địa hình đa dạng và mật độ dân khác nhau, tình hình Covid-19 ở các khu vực cũng diễn biến khác nhau. Với mật độ dân số cao, Delhi, Mumbai và Bangalore là những nơi chứng kiến ảnh hưởng rõ rệt nhất của Covid- 19. Mỗi bang cũng có nguồn lực và năng lực y tế khác nhau, bao gồm cả khả năng chăm sóc sức khỏe.

Do đó, việc đóng cửa sẽ do các chính quyền tiểu bang và địa phương tự lên kế hoạch để ứng phó với đại dịch theo cách phù hợp với hoàn cảnh của họ. Hiện tại, một số bang có lệnh giới nghiêm hàng đêm, hạn chế giao thông công cộng và các biện pháp cục bộ hóa ở một số quận nhất định.

Cảnh sát Ấn Độ đứng tại một trạm kiểm soát sau khi tỉnh Tây Bengal tuyên bố giãn cách 15 ngày để hạn chế sự lây lan của coronavirus, ở Kolkata vào ngày 16/5/2021.

Trong báo cáo hồi tháng 4, Lực lượng Đặc nhiệm Ấn Độ của Ủy ban Lancet's Covid-19 đã khuyến nghị hủy bỏ đề án "giãn cách toàn quốc hoặc cấp tiểu bang." Thay vào đó, họ ủng hộ các biện pháp như đóng cửa các địa điểm tụ tập đông người và khuyến khích dân văn phòng hoạt động tại nhà - đồng thời kêu gọi chính phủ giảm thiểu các hạn chế đối với người nghèo ở nông thôn và thành thị.

Bahadur cho biết Lực lượng Đặc nhiệm hiện đang kêu gọi đóng cửa địa phương nhưng đồng bộ dựa trên hai yếu tố - sự lây lan của dịch bệnh và sự chuẩn bị y tế.

Ông Modi cũng lặp lại những khuyến nghị đó trong bài phát biểu hồi tháng 4, yêu cầu các nhà lãnh đạo nhà nước tập trung vào "các khu vực ngăn chặn nhỏ lẻ" thay vì phong tỏa toàn bộ.

Các quốc gia và vùng lãnh thổ  hiện đang áp dụng cách tiếp cận này - chẳng hạn như Delhi đã áp dụng nhiều đợt khóa cửa liên tiếp trong thời gian ngắn như 7 hoặc 10 ngày, ngoại trừ nhiều loại hình lao động thiết yếu - không giống như lần giãn cách đầu tiên vào năm ngoái.

"Trên thực tế, không có câu trả lời có hoặc không cho một vấn đề vô cùng phức tạp," Bahadur nói.

"Ở một quốc gia có sự đa dạng như vậy, các quyết định mang tính địa phương, được thúc đẩy bằng cách tiếp cận dựa trên bằng chứng và khoa học chung, với sự phối hợp mạnh mẽ là lựa chọn tốt nhất để chúng tôi thành công."

Adblock test (Why?)